Overgangscafé
Taboe doorbreken met open gesprek en ondersteuning
De overgang, dat is toch iets met opvliegers of slecht slapen? Veel mensen denken dat, maar deze periode in een vrouwenleven kan ook andere klachten met zich meebrengen. Ten onrechte worden die vaak geplaatst in de categorie stress en burn-outklachten. Om de kennis over de overgang en ondersteuning vanuit de organisatie te verbeteren, organiseerden Susanne Schattenberg en Wendy van Zeijl van het MUMC+ Overgangscafés voor medewerkers en leidinggevenden. Het bleek een groot succes.
Herkenning en opluchting: die twee woorden springen eruit als Susanne Schattenberg en Wendy Jaspers terugkijken naar de Overgangscafés die ze organiseerden voor medewerkers en leidinggevenden van Maastricht UMC+. Ruim 50 mensen kwamen af op het eerste Overgangscafé: nieuwsgierig, maar ook een beetje terughoudend. Bij een hapje en een drankje kregen ze een korte introductie van een gynaecoloog uit het eigen ziekenhuis. Ervaringsdeskundigen (ambassadeurs) werden geïntroduceerd en dat zorgde ervoor dat het ijs snel brak. ‘De overgang is nog steeds een taboe; het is een onderbelicht onderwerp’, vertelt Wendy. ‘Met deze laagdrempelige bijeenkomst zagen de deelnemers dat ze niet de enige zijn. Er ontstonden goede en vertrouwelijke gesprekken. Met herkenning: Ja dat heb ik ook! Of nieuwe inzichten, dat je situaties beter kunt plaatsen en iets kunt doen aan soms ongrijpbare klachten.’
‘Herkennen en bespreekbaar maken: dat kun je niet in je eentje. Je hebt er je collega’s en leidinggevende bij nodig. Daarom is het zo belangrijk dat er ook aandacht vanuit de organisatie is.’
Relatie met verzuim
Susanne en Wendy zijn de trekkers van het programma Overgang op het werk. Dat ontstond toen Suzanne, bedrijfskundig adviseur hr en verantwoordelijk voor Diversiteit en Inclusie (D&I), zag dat er een verband was tussen verzuimkosten en leeftijdscategorie van vrouwelijke medewerkers. ‘Het is soms lastig te duiden. Gaat het om een loopbaanvraagstuk of is er een samenhang met de overgang? We hebben er preciezer naar gekeken en we zien dat verband duidelijk. We richten ons daarom specifiek op deze leeftijds- en gendercategorie vanuit het brede programma Diversiteit en Inclusie.’ Ook Wendy was het als Vitaliteitscoach opgevallen dat veel 40+ vrouwelijke werknemers bij haar aanklopten voor coaching bij mentale klachten. ‘Dat de overgang daar de oorzaak van was, bleek vaak een eye opener. Het gaat bijvoorbeeld om concentratieproblemen, minder snel kunnen handelen , of vergeetachtigheid en emotionele onbalans. Het is een mengeling van fysieke en mentale klachten. Als je dan in een dynamisch team werkt, waar de werkdruk hoog is, voel je je steeds minder goed op je plek. Je denkt dan dat het door overmatige stress komt of dat je een burn-out hebt.’
Bespreekbaar maken
Beide vrouwen zijn aan de slag gegaan en hebben inmiddels met het programma Overgang op het werk veel in gang gezet. De Overgangscafés zijn daar een onderdeel van. Want alleen een bijeenkomst organiseren is niet genoeg, benadrukt Susanne: ‘Het is belangrijk dat iedere medewerker weet wat de overgang precies is, zodat je elkaar beter begrijpt. Dat collega’s elkaar kunnen vragen, hoe gaat het met je, kan ik iets van je overnemen? Dat leidinggevenden weten hoe ze het bespreekbaar kunnen maken.’ ‘Herkennen en bespreekbaar maken: dat kun je niet in je eentje. Je hebt er je collega’s en leidinggevende bij nodig. Daarom is het zo belangrijk dat er ook aandacht vanuit de organisatie is’, voegt Wendy toe. ‘Leidinggevenden moeten het gesprek erover aangaan en weten dat overmatige stress en uit balans zijn niet alleen aan het werk hoeft te liggen.’
Trainingen en ambassadeurs
Voor meer kennis en begrip hebben ze ook trainingen georganiseerd voor bedrijfsartsen zodat zij de signalen van vrouwen met klachten die invloed hebben op werk sneller kunnen herkennen. Binnen het MUCM+ zijn negen medewerkers getraind als ambassadeur om een laagdrempelig aanspreekpunt te vormen voor medewerkers en voorlichting te geven. Ook leidinggevenden hebben workshops gevolgd, met oefeningen in gespreksvaardigheden. De Overgangscafés hielpen om het onderwerp op de kaart te zetten in de hele organisatie. Om niet zelf het wiel te hoeven uitvinden is bij deze activiteiten een extern bureau ingeschakeld dat trainingen, kant-en-klare brochures, beeldmateriaal en gesprekskaarten aanleverde.
Ondersteuning vrouwen in de overgang: wat kun je doen?
Meer dan 1 op de 3 werkende vrouwen in de overgang zegt dat zij door overgangsklachten beperkingen ervaart in het functioneren op het werk en wil hierover niet op het werk praten. Dat blijkt uit onderzoek van het RIVM. Het kan gaan om fysieke en mentale klachten. Deels kunnen vrouwen zelf een oplossing vinden, of medische ondersteuning vragen. Ook organisaties kunnen bijdragen aan een goede werkomgeving om de overgang bespreekbaar te maken. Het gaat vaak om kleine dingen en om maatwerk, zo hebben Susanne en Wendy ondervonden.
- Eerste stap: bespreek het in je team en met je leidinggevende. Je bent niet de enige!
- Last van opvliegers? Kan de verwarming een graadje lager, de ventilatie anders ingeregeld?
- Concentratieproblemen? Soms is dat eenvoudig op te lossen door de werkplek anders in te richten, te zorgen voor stilteplekken of werken met oortjes in.
- Slecht slapen? Het kan helpen om iets later te beginnen of, voor het verplegend personeel, een dienst te wisselen.
Meer weten? Lees meer op Overgang en werk op Arboportaal.nl of bekijk de informatie op www.vrouwenindeovergang.nl, een onafhankelijk platform met informatie en tips over de overgang. Wil je meer weten over de aanpak van Susanne en Wendy bij MUMC+? Mail naar Wendy.van.zeijl@mumc.nl
Met die activiteiten hopen zij dat het thema gemakkelijker ter sprake komt op de werkvloer en in overleggen. Susanne: ‘Ons doel is dat vrouwen in de overgang zich comfortabel voelen om het op de werkvloer bespreekbaar te maken. Dat ze weten welke fase van hun leven ze doormaken en waarbij de juiste aanpak en tips en trucs, ook in de omgeving, kunnen helpen dit aangenamer te maken.’ Bij MUMC+ staan de komende tijd meer activiteiten op stapel. Naast nieuwe Overgangscafés komt er een handleiding met tips voor medewerkers en leidinggevenden. Ook zijn er plannen om korte lijntjes te leggen tussen medewerkers en de gynaecologen in het ziekenhuis, voor advies en hulp.
Waardevol proces in het leven
Susanne kijkt er naar uit. ‘De overgang is een natuurlijk fenomeen. Door het taboe te doorbreken, kun je het een plekje geven en ervaren dat het ook een waardevol proces is, dat je in een andere levensfase brengt. Als organisatie moet je daar aandacht aan schenken, net als andere fases in het leven, zoals net afgestudeerd zijn, een jong gezin vormen, mantelzorgtaken hebben, enzovoorts. Zo ingewikkeld is dat niet!’
Wil jij ook activiteiten organiseren om vrouwen in de overgang te ondersteunen in het werk? Vraag meer informatie over de mogelijkheden aan bij SoFoKleS.
