Hoe mantelzorgondersteuning hulp biedt aan umc-medewerkers
‘Je staat als mantelzorger gewoon continu aan’
Nederland telt zo’n 5 miljoen mantelzorgers: mensen die – vaak naast hun drukke werk – hulp bieden aan een naaste die extra zorg nodig heeft. Mantelzorgers Daisy Picavet en Marjolein Tol vertellen over hun thuissituatie en over de impact die dit heeft op hun leven en werk. ‘Vraag tijdig om hulp, anders red je het niet.’
Daisy: ‘Mijn man Stefan en ik hebben drie kinderen: twee uit een eerdere relatie van Stefan, en één van ons samen. Sinds zeven jaar maakt ook de vader van Stefan, mijn schoonvader dus, deel uit van ons gezin. Hij is dementerend en heeft veel zorg nodig.’
Marjolein: ‘Ik werk inmiddels zo’n dertien jaar bij Amsterdam UMC (locatie VUmc) als verpleegkundige. Naast mijn drukke werk in het ziekenhuis ben ik al jaren mantelzorger voor mijn moeder. Zij heeft meerdere herseninfarcten te verduren gekregen, met niet-aangeboren hersenletsel tot gevolg. Sinds een aantal jaar is daar vasculaire dementie bijgekomen.’
Geregel en zorgen
Daisy: ‘Mijn man doet wat hij kan, maar ik regel het meeste en ben de primaire contactpersoon: voor bijvoorbeeld de thuiszorg, de huisarts of de apotheek. Ook doe ik alle boodschappen en de was voor mijn schoonvader en zorg ik ervoor dat hij elke avond een warme maaltijd krijgt. En daar komen alle bankzaken en andere ad hoc-klusjes dan nog bij, naast mijn werk als operator bij de core facility Microscopy & Flow Cytometry van Amsterdam UMC (locatie AMC). Al met al een hoop geregel en een hoop zorgen.’
‘Toen ging bij mij het licht uit en ben ik uitgevallen op mijn werk. Je staat als mantelzorger gewoon continu ‘aan’.’
Marjolein: ‘Erg herkenbaar allemaal; door omstandigheden is vrijwel alle mantelzorg – van boodschappen doen tot al het regelwerk – bij mij komen te liggen. Na haar eerste herseninfarct, twaalf jaar geleden, woonde mijn moeder nog lange tijd zelfstandig. Dat werd steeds lastiger; ze stuurde bijvoorbeeld de thuiszorg weg of belde de ambulance als ze een paniekaanval had. Na twee nieuwe infarcten, afgelopen december en februari, duurde het erg lang voordat we eindelijk een indicatie voor het verpleeghuis kregen. Toen ging bij mij het licht uit en ben ik uitgevallen op mijn werk. Je staat als mantelzorger gewoon continu ‘aan’.’
Voornaamste bottleneck: tijd
Daisy: ‘Heel herkenbaar! Inmiddels verblijft mijn schoonvader af en toe in een logeerhuis van de gemeente, zodat wij even op adem kunnen komen. En dat is nodig, want zeker bij mij gaat er veel tijd zitten in het mantelzorgen. Buiten alle dagelijkse zorg komen er bijvoorbeeld allerlei ziekenhuisafspraken bij. Daarbij heb ik dan nog het geluk dat ik mijn werk flexibel kan indelen en dat ik een leidinggevende heb die daar ook alle ruimte voor biedt. Dat zal bij jou als verpleegkundige anders zijn, Marjolein.’
‘Er gaat veel tijd zitten in het mantelzorgen. Buiten alle dagelijkse zorg komen er bijvoorbeeld allerlei ziekenhuisafspraken bij.’
Marjolein: ‘Klopt, als verpleegkundige ben je helaas minder flexibel qua werk. Tijd is mijn voornaamste bottleneck; je loopt continu tegen zaken aan, moet van alles uitzoeken en regelen, en hebt ook tijd nodig voor een ziekenhuisbezoek en dergelijke. Daardoor blijft er uiteindelijk nagenoeg geen tijd over om bij te komen.’
Mantelzorgondersteuning
Daisy: ‘Gelukkig kwam ik er op een gegeven moment achter dat ik via SoFoKleS mantelzorgondersteuning zou kunnen krijgen van Fello. De consulent heeft enorm geholpen met allerlei uitzoekwerk. Zo bleken we recht te hebben op iemand die af en toe met mijn schoonvader komt praten.’
‘De mantelzorgondersteuning via SoFoKleS heeft me geholpen om wegwijs te worden in het woud van regelingen en instanties. Wat ook fijn was: de ondersteuning bij de gesprekken met professionals.’
Marjolein: ‘Hier hetzelfde, de mantelzorgondersteuning via SoFoKleS heeft me geholpen om wegwijs te worden in het woud van regelingen en instanties. Wat ook fijn was: de ondersteuning bij de gesprekken met professionals. Sowieso is het fijn om met iemand te kunnen sparren die snapt waar je doorheen gaat.’ Daisy: ‘De consulent van Fello heeft er ook voor gezorgd dat mijn man en ik verplicht met elkaar aan tafel moesten gaan zitten, met hem erbij. Mijn man vond de hele situatie lastig, waardoor de zorg voor mijn schoonvader in de praktijk vooral op mij terecht kwam. Mede dankzij dat gesprek neemt hij nu ook meer taken op zich.’ Marjolein: ‘Dat lijkt me best lastig, om dat gesprek aan te gaan.’ Daisy: ‘Zeker, maar dankzij de mantelzorgondersteuning zijn we uiteindelijk wel nader tot elkaar gekomen. Heel basaal: hij vraagt nu ook vaker hoe het met míj gaat. Dat is al heel fijn.’
Trek aan de bel
Marjolein: ‘Voor mensen die zelf geen mantelzorger zijn of zijn geweest, is het vaak lastig om écht te snappen waar je doorheen gaat. De mensen van Fello zijn veelal ervaringsdeskundig en denken gewoon heel goed mee over wat jij nodig hebt. Die tip zou ik sowieso willen meegeven aan andere mantelzorgers: trek op tijd aan de bel! Op een gegeven moment heb je zelf niet meer door dat het eigenlijk niet goed gaat.’
‘Die tip zou ik sowieso willen meegeven aan andere mantelzorgers: trek op tijd aan de bel!’
Daisy: ‘Ook belangrijk: plan af en toe ook bewust tijd voor jezelf in, al is het maar een uur bij de pedicure met je telefoon uit. En: vraag inderdaad tijdig om hulp.’ Marjolein: ‘Met mijn moeder gaat het nog altijd niet geweldig, maar ik ben blij dat ik in elk geval wat meer lucht heb tegenwoordig – mede dankzij de ondersteuning vanuit SoFoKleS en Fello.’
Foto: Elisabeth Tijssen
Bart Janssen (Manager Informatisering HR, Amsterdam UMC):
‘Wees ruimhartig en flexibel’
‘In Amsterdam UMC geef ik leiding aan meerdere teams, met in totaal zo’n vier teamleden die naast hun werk mantelzorger zijn. Vaak gaat het om medewerkers die opeens voor een dierbare moeten gaan zorgen. Dit brengt natuurlijk allerlei emoties met zich mee, maar ook praktische problemen zoals Daisy en Marjolein schetsen; ze moeten soms opeens schuiven met werk omdat er in hun thuissituatie iets gebeurt.’ ‘Als leidinggevende probeer ik daar zoveel mogelijk in mee te bewegen, bv als medewerkers in mijn team willen schuiven met hun werktijden, of als ze plotseling vrij moeten nemen. Maar ook voor het emotionele proces moet aandacht zijn, vind ik. Het kan behoorlijk confronterend zijn als je te maken krijgt met een naaste die plots snel achteruitgaat. Ik ga daarom altijd het gesprek aan. Voor mij is dat gewoon onderdeel van goed werkgeverschap.’
‘Mijn advies aan andere leidinggevenden? Wees zoveel mogelijk ruimhartig en flexibel. Dat is fijn voor je medewerker, en het verkleint de kans dat iemand uiteindelijk voor langere tijd uitvalt door overbelasting. En: maak vooral gebruik van de mogelijkheden die er zijn. Een van mijn medewerkers maakte via SoFoKleS dankbaar gebruik van de coaching in mantelzorgondersteuning door Fello. Het zou goed zijn als die mogelijkheden nog beter bekend worden binnen de umc’s.’
Wil je weten wat SoFoKleS doet om mantelzorgers te ondersteunen en wat de mogelijkheden zijn voor jou en jouw umc? Lees meer over mantelzorgondersteuning.
